وجود نجات بخشی که بشریت را به سوی آسایش و رهایی و ایجاد جامعه جهانی متکی بر عدالت و آزادی و حقیقت سوق دهد، در تمام کتب و صحف آسمانی و مذاهب گوناگون خبری متواتر است. این مطلب صرفاً یک خطابة مذهبی یا شعاری دینی نیست بلکه حقیقتی است که از واقعیت نشأت گرفته و در اعماق اندیشه و ضمیر وجود انسان نهفته است. هر انسان صاحب دردی که ناراحتی و فشار و ترس و ناامنی را چشیده باشد به آن ایمان دارد. هر عقل و اندیشهای به راحتی میفهمد که بنای جهان بر عدالت و توازن است نه ظلم و هرج و مرج و هرگونه هرج و مرجی ساخته دست بشر است و اگر عدالت بر جهان حاکم نشود آنگاه عدالت الهی امری لغو، عبث و بیهوده محسوب میگردد. در حالی که عدالت هدف همة ادیان و رسالت دین اسلام است که مخاطبش همة بشریت بوده است و توان بالایی در ایجاد وحدت جهانی دارد که نقطة شروعش برادری، صلح، گذشت، چشمپوشی و وحدت است.
در این رابطه میگوید: در این برهه از زمان، اسلام به جهت عنایات زیادش به مظلومان و اسیران جذابیت بسیار بالایی دارد و به این دلیل است که این دین، همیشهدرگسترشوانتشاردرسطح جهانی، حتی پس از رویارویی و مجادله، یکهتاز و پیروز میدان بوده است. 1
اسلام دینی جهانی است که قوام بخش بنای جامعه بشری است چنان که خداوند به پیامبرش خطاب کرده:
و ما أرسلناک إّلا رحمة للعالمین 2
تو را مایه رحمت برای جهانیان فرستادیم.
و ما أرسلناک إّلا کافّة للنّاس 3
تو را بر همة مردم فرستادیم.
این دینی که روزی جهان را از سردرگمی جهالت و ظلمات حیرت نجات داد روزی دوباره با عزت و به اذن خداوند ـ تبارک و تعالی ـ برای نجات و خلاصی بشریت و سروری مسلمانان باز خواهد گشت که قرآن کریم بدان چنین بشارت داده است:
و نرید أن نمنّ علی الّذین استضعفوا فیالارض و نجعلهم أئمّة و نجعلهم الوارثین 4
ارادة ما بر این تعلق گرفته که محرومان زمین را امام و وارثین زمین گردانیم.
از حضرت امیر(ع) در نهجالبلاغه روایت شده که:
لتعطفّن الدنیا علینا بعد شماسها عطف الضروس
علی ولدها 5
دنیا همانند بازگشت شتر به نزد فرزندش به نزد ما بازگردانده میشود.
و سپس این آیه را تلاوت فرمودند. ابن ابیالحدید در شرح این بخش گفته است: یاران و نزدیکان ما میگویند که ایشان به امامی که مالک زمین و حاکم بر تمامی ممالک میگردد وعده دادهاند. 6
در آیة دیگری خداوند تبارک و تعالی میفرماید: ولقد کتبنا فیالزّبور من بعدالذکر أنّ الارض یرثها عبادی الصّالحون 7
در زبور پس از ذکر چنین نوشتیم که بندگان صالح ما وارث زمین خواهند شد.
امام باقر(ع) ذیل این آیه میفرمایند:
إنّ ذلک وعدالله للمؤمنین بأنّهم یرثون جمیع
الارض. 8
این آیه وعده الهی برای مؤمنان است که وارث تمام زمین خواهند شد.
حضرت رسول(ص)، هم طبق روایت سعید بن جبیر از ابن عباس، به ظهور حضرت مهدی(ع) چنین بشارت دادهاند:
إنّ خلفائی و أوصیائی و حجج الله علی الخلق بعدی اثنا عشر. أوّلهم أخی و آخرهم ولدی. 9
جانشینان و برگزیدگان من وحجتهای الهی بر خلق پس از من دوازده نفرند که اولشان برادرم و آخرینشان فرزندم میباشد.
از ایشان پرسیدند: برادر شما کیست؟ فرمودند: علیابن ابیطالب(ع) باز پرسیدند: فرزند شما کیست؟ فرمودند:
المهدیّ الذی یملؤها ـ أی الارض ـ قسطاً و عدلاً کما ملئت ظلماً و جوراً والذی بعثنی بالحق بشیراً لولم یبق منالدنیا إّلا یوم واحد لطوّل ذلک الیوم حتی یخرج فیه ولدی فینزل روحالله عیسی بن مریم فیصّلی خلفه و تشرق الارض بنور ربّها و یبلغ سلطانه المشرق والمغرب 10
مهدی، همو که زمین را از عدل و داد، همانگونه که از ظلم و جور پر شده است، آکنده میگرداند. قسم به آن کسی که مرا به حق مبعوث گردانید که ] مردم را [ بشارت دهم اگر تنها یک روز به پایان دنیا باقی مانده باشد خداوند آنقدر آن روز را طولانی میگرداند که فرزندم خروج (قیام) کند و در آن زمان است که عیسیبن مریم پشت سرش نماز میخواند و زمین به نور پروردگارش روشن میشود و آوازة سلطنتش شرق و غرب را درمینوردد.
پس از ظهور حضرت مهدی(ع) چه رخ خواهد داد؟
هدف از ظهور امام منتظر(ع)، چیزی جز درآوردن جهان از گنداب ظلم و جور و رساندن آن به عدالت و مساوات نیست، که اصل ایمان بشریت به آن سو معطوف شده است و تمام ادیان در مقابل آن سر خم کردهاند. غرض فطری و واحد ادیان، همان چیزی است که شعور انسانی، به راحتی با آن اتفاق نظر دارد و هرگاه عقل در مرحلة ادراکش به تکامل برسد و رهبری خود را به حکمتی ـ که از اخلاص، صدق و واقعگرایی برخاسته است ـ سپرده باشد، آن را احساس میکند. کانت، فیلسوف آلمانی تبار میگوید:
عبارت اختلاف ادیان، چیز عجیب و غریبی است و مانند این است که از اختلاف مکاتب اخلاقی صحبت شود؛ چرا که ممکن است افراد، عقاید گوناگونی داشته باشند، ولی در هر زمان تنها یک دین است که میتواند مقبول بیفتد و نه بیشتر و این اختلافات همانند محملی بیانگر اختلاف در زمان و مکان که اموری عارضی هستند میباشند. 11
مراد از این آیه قرآن هم همین بود که:
إنّ الّدین عندالله الاءسلام 12
دین در نزد خدا اسلام است.
در بعثت تمام پیامبران الهی، همگی به دنبال محقق کردن هدف واحدی بودند، همان هدفی که همة دستهها و گروهها و جمعیتهای بشری را یکجا زیر پرچم پرافتخار مهدی منتظر(ع) جمع میکند.
خداوند تعالی در قرآن کریم میفرماید:
هوالذی أرسل رسوله بالهدی و دین الحق لیظهره علیالدین کلّه و لوکره المشرکون. 13
او همان کسی است که رسولش را با هدایت و دین حق ارسال کرد تا علیرغم میل مشرکان آن را بر تمام ادیان حاکم گرداند.
امام هفتم(ع) ذیل این آیه فرمودند:
یظهره علی جمیع الادیان عند قیام القائم(ع). 14
هنگام قیام مهدی(ع) است که اسلام را بر تمامی ادیان حاکم میگرداند.
اولین گام برای تحقق دهکدة جهانی و جامعة واحد بشری،ایمانتمامادیانوپیروانآنهابهحضرت مهدی(ع) وجمعشدنآنهازیرپرچمشاست؛چراکه دعوت به اتحاد جهانوجهانیانامریتازهنیستودرتمام ادیان آسمانی و قدیمی میتوان مسألهای مرتبط با آن را یافت و ریشة تفکر اتحاد بشریت را باید در دین ادیان جستجو کرد.
و در ثانی حقیقت همة ادیان، دعوت جوامع و ملتهای بشری به همبستگی و اتحاد زیر پرچم ایمان به خدایی واحد بوده است، آفرینندهای بیهمتا و ارزشها و باورها و مسلمات مشترکی که رفتار و منش انسانی را در تمام جهان مستحکم کند. 15 به همین جهت است که تمام ادیان، توقع و انتظار ظهور مهدی(ع) را دارند، و آن زمان که ظهور کند با علائم و نشانههایی که به راحتیشک را از آنها برطرف میکند به شخص او ایمان میآورند. آری، به همراه او عیسی بن مریم(ع)، خروج میکند و همانطور که در روایت نبوی دیدیم پشت سر حضرتش نماز میخواند. از امام باقر(ع)، نقل شده است:
إذا ظهر القائم ظهر برایة رسولالله و خاتم سلیمان و حجر موسی و عصاه. 16
وقتی حضرت مهدی(ع)، قیام کند، پرچم رسول خدا انگشتر سلیمان و سنگ و عصای موسی را ظاهر میکند.
باز از ایشان نقل کردهاند که:
فإذا اجتمع عنده عشرة آلاف فلایبقی یهودی ولانصرانیّ ولا أحد ممّن یعبد غیرالله إّلا آمن به و صدّقه و تکون الملّة واحدة ملّة الاءسلام. 17
وقتی که ده هزار نفر نزد او جمع میشوند، هیچ یهودیومسیحیوهر که غیر خدا را میپرستد باقی نمیماند جز آنکه به او ایمان میآورد و تصدیقش میکند و یگانه امت، امت اسلامی میشود.
و همچنین:
و إنمّا سمّی المهدیّ لانّه یهدی إلی أمر خفیّ و
یستخرج التوارة والاءنجیل من أرض یقال لها أنطاکیة. 18
مهدی(ع) را به این دلیل، مهدی نامیدهاند که به امری مخفی هدایت میکند و تورات و انجیل را از زمینی که به آن انطاکیه گویند، درمیآورد.
حضرت مهدی(ع) در خلال ارتباطات جهانی و تواناییوقدرتشبریکیکردن روشها و منشها در تمام نقاط جهان، جهانی کردن خویش را به ظهور میرساند. حضرت صادق(ع) در مورد ندای آسمانی فرمودند:
یسمعه کلّ قوم بألسنتهم. 19
هر قومی به زبان خویش آن صدا و ندا را میشنود.
و این در حالی است که زبان، یکی از مشکلترین و جدیترین موانع و سدها در مسیر ارتباطات بشری است که از گفتوگوها و ایجاد ارتباطات متقابل ممانعت به عمل آورده و آنها را به جدایی و تفرقه و گوشهنشینی سوق میدهد.
عدالت در سایة حکومت جهانی حضرت مهدی(ع)
جهان بشری که از بحرانها ضربههای فراوان خورده است در مسیر جهانی شدن به سمت مخالف تحقق سعادت بشری سیر میکند، حال آن که بشریت آرزویش عدالت است که از درد فراقش هماره به خود پیچیده است. درخت صبر و تحمل بشریت در این راستا آن زمان که آن امام منتظر پرچم عدالتش را بر سر ظلم و ستم میکوبد به گل خواهد نشست.
قانون عدالت جهانی از آن زمان که معرفت و عقل انسانها کامل شود شروع میگردد؛ چرا که اکثر شرارتها ناشی از جهالت و نبود معرفت و شناخت است. امام باقر(ع) فرمودند:
إذا قام قائمنا وضع یده علی رؤوس العباد فجمع بها عقولهم. 20
هرگاه قائم ما قیام کند دستش را بر سر بندگان (خدا) میکشد و با آن عقلهایشان را کامل میکند.
عبارت «جمع بها عقولهم» ناظر بر دو امر است:
اول: این که تکیه تکامل فرهنگی بر پیشرفت مادی و تکنولوژی اطلاعاتی نیست، بلکه اتکایش بر تکامل عقلی است و تمرکز معرفت نیز بر معرفت نفس است و فرهنگ مادی به جای این که هدف و غایت فرض شود تنها به عنوان ابزار و وسیله به آن نگریسته میشود.
دوم: گفتوگوی عقلائی و فکری مبتنی بر فرهنگ اخلاص که ارتباطات و نزدیکی و تفاهمها را فزونی بخشد همان است که مهدی موعود(ع)، آن را محقق میگرداند.
مرحلة دوم از قانون حکومت جهانی در خلال ایجاد تعادل و توازن اجتماعی ـ اقتصادی و نفی بهرهکشی و احتکار و تمرکز ثروتها و منابع زمینی مشاهده میشود.
رسول مکرم اسلام(ص) فرمودند:
فیجیء إلیه الرجل یقول: یا مهدی أعطنی أعطنی
أعطنی فیحثی له فی ثوبه به ما استطاع أن
یحمله. 21
مردی به حضور او ] حضرت مهدی(ع) [ میرسد و ] از شدت طمع [ سه مرتبه تقاضای کمک میکند، او چنان در دامن آن مرد ] سیم و زر [ میریزد که نمیتواند آن را جابهجا کند.
باز از ایشان نقل کردهاند که فرمود:
أبشروا بالمهدیّ... و یقسّم المال صحاحاً بالسوّیة و یملا قلوب أمة محمّد غنی و یسعهم عدله حتی أنّه یأمر منادیاً ینادی من له حاجة إلیّ؟... و تکثر الماشیة و تعظّم الامة... و تزید المیاه فی دولته و تمدّ الانهار و تضاعف الارض أکلها... 22
بشارت باد بر شما به مهدی... که مال را به طور مساوی بین مردم تقسیم میکند و قلوب امت محمد(ص)، را مملو از غنا میکند و چنان گسترة عدالتش پهناور است که به سخنگوی خویش امر میکند که فریاد بزن آیا نیازمندی هست؟ و... ثروتمندان زیاد میشوند و امت عظیم میگردد... آبها در دولتش زیاد میگردد و رودها وسیع و طولانی و زمین بر خوراکیهایش میافزاید.
حضرت هم بنا بر این قانون و رسم نبوی(ص) عمل میکند که:
من أحیا أرضا مواتاً فهی له. 23
هر که زمین مواتی را آباد کند، مالکش میشود.
آری، این است اوج قله عدالت که حق انسان را در مالکیتش بر زمین به او عطا میکند.
امام باقر(ع) میفرمایند:
أیّما قوم أحیا شیئاً من الارض و عمروها هم أحقّ بها وهی لهم. 24
هر قومی که بخشی از زمین را احیا و آباد کنند شایستگی بیشتری برای مالکیت بر آن دارند در حالی که حق آنهاست.
به همین علت است که زمین همچون گلی شکوفا میشود و در آن، نشاط و عمل موج میزند. گویی امام صادق(ع) به این اشاره دارند:
اذا قام قائم آل محمد... اتّصلت بیوت الکوفة بنهر کربلاء. 25
آنگاه که قائم آل محمد(ع) قیام کند، خانههای کوفه به نهر کربلا متصل میگردد
پس از تحقق عدالت، امنیت گسترش مییابد، جرم و خلافکاریهاپنهانوناپیدامیگردد.امامباقر(ع)،درباره امنیت و امان در زمان حضرت مهدی(ع) میفرمایند:
و تخرج العجوز الضعیفة من المشرق ترید المغرب لایؤذیها أحد. 26
پیرزنیضعیفوناتوانازشرقبهسمتغرب(جهان) میرود و احدی او را اذیت و آزار نمیکند).
با از بین بردن مرزها و حدود جغرافیایی، حکومت جهانیحضرتمهدی(ع)تکاملمییابدوموانعیکهبهدست خود بشر ساخته شده برداشته میشود و او به منتهای آرزو و خواستهاش که آزادی در عمل و تحریک زندگی و حیاتش میباشد، میرسد. «فکتور باش» میگوید:
مقتضای انسان بودن انسان این است که او به حقوقش برسد و این، اصلی است که به ساکنان هر کشوری اجازه میدهد در کشور دیگر ساکن شوند و همان حقی که آزادی را در جهان به جریان میاندازد و بستن قراردادهای قانونی با بقیه مردم برای سکونت جهانی کمک میکند. 27
زمین است که وطن هر انسان در عصر حضرت مهدی(ع) میشود. امام صادق(ع) فرمودند:
إنّ القائم مّنا منصور بالرعب مؤیّد بالنصر، تطوی له الارض و تظهر له الکنوز کلّها و یظهرالله به دینه و لوکره المشرکون.
قائم ما با ترس ] افتادن در دل دشمنان [ یاری میشود و با پیروزی، تأیید میشود. زمین زیر پایش نرم و گنجهای زمین، همگی برای او ظاهر میشود و خدا به وسیله او دینش را ظاهر میکند حتی اگر مشرکان نپسندند.
و باز هم از ایشان نقل شده:
إنّ المؤمن فی زمان القائم و هو بالمشرق لیری أخاه الذی بالمغرب و کذا الذی فیالمغرب یری أخاه الذی بالمشرق. 29
مؤمندرزمانقائم،چنانمیشودکهشخصیکهدرشرق استبرادرشرادر غرب میبیند و او هم همینطور.
جامعه بشری به وحدت واقعی که جنگها، نابسامانیها، بحرانها و مشکلات را ریشهکن سازد، دست نخواهد یافت مگر این که به مسائل اساسی و عوامل واقعی که جمعیت بشری را میتواند جمع کند، نظر بیفکند. و شکی نیست که مسائل مادی جز عاملی برای ایجاد اختلاف و جنگ و بهرهکشی از همدیگر نیست. در حالی که عقل و فطرت عاملی هستند که بشریت را به اصل خویش هدایت میکنند. و رسیدن به حقیقت وجودی جز با یک رهبری واقعی همانند تکامل عقلی و بازگشت به فطرت و تبری جستن از موانع کشنده ناشی از خودپرستی ممکن نیست که آن هم عصر عدالت، آزادی، امنیت و سعادت یعنی عصر امام منتظَر حضرت مهدی(ع) است.
خداوندتوفیقدیدارآن جمال دلربا و اطاعت از اوامر پرافتخارش و زندگی تحت لوای پرچم عدالت آسمانی و جهانیاش را به همه ما عنایت فرماید. انشاءالله
و به امید دیدار آن رو